სვეტლანა ალექსიევიჩი

სვეტლანა ალექსიევიჩი ბელარუსი რუსულენოვანი მწერალია. დაიბადა 1948 წლის 31 მაისს უკრაინის ქალაქ სტანისლავში. 1972 წელს დაამთავრა ბელარუსის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ჟურნალისტიკის ფაკულტეტი. 2015 წელს ის პირველი ბელარუსი ავტორი გახდა, რომელსაც ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემია მიენიჭა.

 

სვეტლანა ალექსიევიჩის წიგნებს თარგმნიან და ინტერესით კითხულობენ მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში. ნობელის გარდა მას სხვადასხვა ქვეყნის მიერ დაწესებული არაერთი პრესტიჟული ჯილდო აქვს მიღებული ლიტერატურისა და მშვიდობის დარგში, მათ შორის ამერიკელ კრიტიკოსთა პრემია (2005 წ.) და სახაროვის პრიზი ევროპარლამენტისგან (2020 წ.). არის გერმანიის ღირსების ორდენის კავალერი. 2019 წლიდან ბელარუსის პენცენტრის პრეზიდენტია.

 

სვეტლანა ალექსიევიჩი საბჭოთა და პოსტსაბჭოთა მნიშვნელოვან ამბებს ზეპირი ისტორიის მეთოდით აღწერს. მისი ნაწარმობებების გმირები ჩვეულებრივი ადამიანები არიან, ვისი ნაამბობის მიხედვითაც მწერალი ახერხებს სრულიად უნიკალური და შთამბეჭდავი ტექსტების შექმნას. ალექსიევიჩის თქმით, ისეთ ლიტერატურულ ხერხს ეძებდა, რომელიც ცხოვრების აღწერას საუკეთესოდ შეძლებდა, რადგან ყოველთვის სურდა რეალობა ქაღალდზე გადმოეტანა. მისი ყველა წიგნი ეყრდნობა მრავალსაათიან ინტერვიუებს იმ პირებთან, რომელთაც უშუალოდ შეეხოთ გასული საუკუნის კატასტროფები და ომები. მისი პერსონაჟები გვიყვებიან იმ სიმართლეს, რასაც საბჭოთა ხელისუფლება წლების განმავლობაში უმალავდა საკუთარ ხალხს.

 

1983 წელს დაიწერა ალექსიევიჩის პირველი წიგნი – „ომს არ აქვს ქალის სახე“. ნაწარმოები პირველად შემოკლებული სახით ჟურნალ „ოქტომბერში“ გამოქვეყნდა (გარკვეული ეპიზოდები ცენზორებმა ამოიღეს). 1985 წელს კი ნაწარმოები ცალკე წიგნად გამოიცა.

 

1992 წლიდან არის ლუკაშენკოს რეჟიმის მხრიდან პოლიტიკური დევნის ობიექტი, არაერთხელ მოუწყვეს სასამართლო პროცესი, რის შედეგადაც 2000 წელს მოუწია ბელარუსის დატოვება. ცხოვრობდა პარიზში, გეტებორგსა და ბერლინში. 2011 წელს დაბრუნდა სამშობლოში.

 

2020 წელს ბელარუსში მიმდინარე პროტესტის დროს ალექსიევიჩი სვეტლანა ტიხანოვსკაიას საკოორდინაციო საბჭოს წევრი გახდა. საბჭოს თითოეულ წევრს მთავრობის მხრიდან რეპრესიები შეეხო. მწერლის თქმით, მინსკში, მის ბინაში შავნიღბიანი ხალხი ცდილობდა შეღწევას, რის გამოც დღედაღამ სხვადასხვა ქვეყნის დიპლომატები მორიგეობდნენ სახლთან, რათა არ მომხდარიყო ნობელიანტი მწერლის გატაცება. 2020 წლის 28 სექტემბერს კვლავ მოუწია ქვეყნის დატოვება.

 

2021 წელს ბელარუსში მისი წიგნი – „უკანასკნელი მოწმეები“ ამოიღეს სასკოლო პროგრამიდან.

 

„არტანუჯს“ გამოცემული აქვს სვეტლანა ალექსიევიჩის ოთხი წიგნი „უტოპიის ხმების“ ციკლიდან: „ჩერნობილის ლოცვა“, „ცინკის ბიჭები“, „უკანასკნელი მოწმეები“ და „სექენდ ჰენდის დრო“.

 

ნობელის პრემიის ლაურეატი მწერალი 2017 წელს „არტანუჯისა“ და „ინტელექტის“ მოწვევით თბილისს ესტუმრა და გამართა შეხვედრები როგორც მკითხველთან, ისე პრესასთან, გამომცემლებთან, მთარგმნელებთან და რედაქტორებთან.